Podróż Bieszczady po raz pierwszy - 2003r

Rano pada deszcz, lecz trzeba iść do Cisnej. Most na Osławie, z jednej strony Bieszczady z drugiej Beskid Niski. Przez Prełuki i Duszatyn / miał być sklep z napojami / dochodzę do jeziorek Duszatyńskich – mgła i pada deszcz. Po minięciu Chryszczatej – 997m, docieram na Przełęcz Żebrak – 812m. Przez Wołosań – 1071m. i Sasów 1010m. – ciągle w deszczu na rozmytej drodze zamiast do Cisnej znalazłem się w Żubracze – 5 km. do Cisnej. Całą drogę bez picia / piłem wodę z liści drzew /  - nagle bar – proszę dwa piwa i zaraz poczułem się lepiej. Teraz tylko do Cisnej znaleźć nocleg. Kilka sklepów,  barów i kościół.  Mało turystów, spokój

Wypożyczyłem rower i jadę nad Jezioro Solińskie przez Dołżycę, Terkę, Bukowiec, Wołkowyje do Polańczyka i z powrotem. Na Jeziorze Solińskim liczne jachty, motorówki i łódki. Piękna wyboista droga asfaltowa. W Polańczyku dopadł mnie deszcz i powrót był piękny, byłem ubłocony, mokry i zmęczony. Wzdłuż drogi z Terki do Cisnej wije się rzeczka Solinka, która wpada do Jeziora Solińskiego. Posiłki jadłem w barze Troll. Ja i Troll – on ma dość piwa. Cisna - jest to jedna z najatrakcyjniejszych turystycznie miejscowości Bieszczadów. Położona jest w głębokiej kotlinie nad brzegiem Solinki. Zewsząd wysokie zalesione szczyty, co wpływa na specyficzny mikroklimat. Cisna należy do miejscowości o największej ilości rocznych opadów w Bieszczadach. Padało tutaj, co chwila. Można tu dojechać z trzech kierunków: z Komańczy przez Osławicę, Wolę Michową i Żubracze, od Ustrzyk Górnych przez Brzegi Górne i Wetlinę, oraz z Leska przez Baligród i Jabłonki. Na wzgórzu w Cisnej wybudowano pomnik ku czci poległych żołnierzy i milicjantów w walkach z UPA, trochę już zaniedbany. Można tu całkiem smacznie i tanio zjeść w przyzwoitych warunkach. Uznaniem cieszy się popularny bar Troll, – w którym jadałem oraz Siekierezada - obiekt trochę przereklamowany, który oprócz swoistego klimatu, oferuje olbrzymi wybór piwa oraz win. Nieopodal Siekierezady galeria Czarny Kot.

Deszcz pada od rana, drogą na Majdan, do Roztoki Górne / po drodze robotnicy wypalają węgiel drzewny / do Przełęczy nad Roztokami / przejście graniczne /, niebieskim szlakiem we mgle dochodzę do Balnicy – trochę zmarzłem, piję kawę i czekam na kolejkę do Majdanu. Całą ludność Balnicy wysiedlono po roku 1945. Dziś pozostała tylko malownicza dolina, pozostałości cmentarza i kapliczka nad cudownym źródełkiem. Przy stacji w Balnicy działa przejście turystyczne dla pieszych i rowerów. Tereny wsi są piękne, malownicze i raczej odludne. Warto się tam wybrać. Balnicę można polecić wszystkim, którzy w Bieszczadach szukają samotności i ucieczki przed zgiełkiem i gwarem. Budynek właścicieli p. Judów to nie jest schronisko. Kiedy jest się tam dłużej niż kilka dni wchodzi się w życie rodziny Judów.  Kupiłem bilet za 7 zł. i wyruszam w drogę powrotną do Majdanu Bieszczadzką Kolejką. Po zwiedzeniu muzeum kolei wąskotorowej wracam do Cisnej.

Tym razem jadę do Baligrodu przez Jabłonki. Baligród został założony na początku XVII w. przez rodzinę Balów, w 1634 r. uzyskał prawa miejskie. Położony na trakcie, wiodącym przez Karpaty na Węgry, słynął z handlu winem. Później podupadł i przed 1915 r. utracił prawa miejskie. Podczas działań wojennych w latach 1914 - 1915 miasteczko zostało dotkliwie zniszczone. W sierpniu 1944 r. na Baligród napadł silny oddział UPA, który spalił część miasteczka i zamordował ok. 50 jego mieszkańców. W latach 1945-47 żołnierze LWP toczyli w okolicy ciężkie walki z oddziałami UPA, które kilkakrotnie usiłowały opanować miasteczko. Wieś letniskowa, siedziba gminy, położona w dolinie rzeki Hoczewki, w otoczeniu malowniczych wzniesień. Baligród stanowi ośrodek usługowo - gospodarczy dla znacznej części regionu. Zachowane pozostałości ziemnych fortyfikacji bastionowych dawnego dworu obronnego Balów z XVI-XVII w. Zabytkowy kościół zbudowany w latach 1877 - 79. Zniszczona cerkiew Zaśnięcia Matki Boskiej z 1829 r., murowana, obecnie w remoncie. Duży cmentarz wojenny żołnierzy radzieckich poległych w czasie wojny i polskich poległych w walkach z oddziałami UPA. W rynku pomnik ku czci pomordowanych przez UPA mieszkańców osady. W Bystrem – tablica poświęcona Fredrze „ Trzy po trzy „. Zatrzymuje się w Jabłonkach. Przed II wojną światową Jabłonki były znaną osadą letniskową, w której znajdowało się kilka domów willowych będących wł. hrabiego Skarbka, ale również tzw. letnisko akademickie dla studentów. W zasadzce UPA zginął tutaj wiceminister obrony narodowej gen. Karol Świerczewski, udający się na inspekcję placówki WOP w Cisnej. Pomnik generała Świerczewskiego, cokół sugerować ma mury Grenady, a orzeł, zrobiony z blach czołgowych. Przy pomniku znajduje się rozległy parking. 

Rano opuszczam Cisną i udaje się do Smerka. Czerwonym szlakiem przez Rożki, Małe Jasło, Jasło Okrąglik / granica państwa / Fereczatą do Smerka. Nocleg. Z okien hotelu widać szczyt Smerka – 1222m. Wieś letniskowa - około 100 mieszkańców, w dolinie Wetlinki, u podnóża góry Smerek. Autobusy jak z Wetliny. Dwa duże ośrodki wczasowe, w jednym kryta pływalnia. W Smerku prowadzone są poszukiwania ropy naftowej i gazu ziemnego. Działa kilka wież wiertniczych. Smerek jest punktem wyjściowym atrakcyjnych szlaków znakowanych: na szczyt Smerka i Połoninę Wetlińską, oraz przez Fereczatą i Jasło do Cisnej.

Czerwonym szlakiem na Smerek i do Przełęczy Orłowicza ( Orłowicz polski geograf, z zamiłowania krajoznawca i popularyzator turystyki ), otwiera się urocza panorama połonin, a szlak krzyżuje się z żółtym szlakiem, biegnącymi z Wetliny w kierunku Zatwarnicy i czarnymi szlakami wiodącymi do doliny Jaworca. Na Połoninie Wetlińskiej słaba widoczność przed schroniskiem Chatka Puchatka – więcej widać i turystów i gór. Po posiłku schodzę do Brzegów Górnych. I znów pod górkę, – ale ciężko a do tego pada deszcz. Do Ustrzyk Górnych przychodzę przemoknięty i zmarznięty. Szukam noclegu, znalazłem po godzinie w Hotelu Górskim – ze śniadaniem i obiadokolacją.

Rano po śniadaniu ruszam na Tarnicę przez Szeroki Wierch, znów wiatr i mgła widoczność 3 - 4m, siedząc na Tarniczce czekam na poprawę pogody – nie widać nic, po pół godzinie mgła opadła i widzę Tarnicę – najwyższy szczyt Bieszczad. Wchodzę na szczyt robię zdjęcia i szybko w dół do Wołowatego. W barze zjadam fasolkę. Osada została założona w dolinie Wołosatki. Wymieniona była w dokumentach z 1557 r. Była to duża wieś bojkowska – przed wojną zamieszkiwało ją ponad 800 mieszkańców. Po II wojnie światowej wieś została zniszczona i wysiedlona. W latach 70, powstało tu duże gospodarstwo hodowlane. W Wołosatem znajduje się Hodowla KoniaHuculskiego. Drogą oglądając pasące się konie i torfowisko idę do Ustrzyk Górnych.

Drogą i niebieskim szlakiem idę w kierunku Wielkiej Rawki, zimno chmurzy się. Potem skręcam w lewo i wzdłuż granicy dochodzę do punktu styku trzech państw: Ukrainy, Słowacji i Polski, – czyli Krzemieniec. Szczytowa partia Krzemieńca jest zalesiona, płaska i rozciągnięta, ma kilka kulminacji. Najbardziej wysunięta na zachód - 1208m. jest miejscem zbiegu granic Polski, Słowacji i Ukrainy. Miejsce to jest oznaczone granitowym obeliskiem. Jest to jednocześnie najwyższy punkt Gór Bukowskich – słowackiej części Bieszczadów. Najwyższa kulminacja Krzemieńca leży ok. 250m dalej na wschód. Przebiega przez nią granica polsko-ukraińska. Bardzo ciepło, po odpoczynku wracam niebieskim do żółtego na Wielką Rawkę. Wielka Rawka - 1307m. jest najwyższym szczytem położonym w paśmie granicznym Bieszczadów. Jest to doskonały punkt widokowy, z którego można podziwiać wspaniałe bieszczadzkie panoramy, dlatego warto było tutaj przyjść. Pogoda się poprawiła piękne widoki w Wielkiej Rawki – szlaku na Krzemieniec i Ukrainę, z Małej Rawki widać Połoninę Caryńską, dalej zielonym do Przełęczy Wyżniańskiej i drogą do Ustrzyk G. 

Autobusem do Wołosate, mijam ruiny cerkwi z 1837 r. i cmentarz, długi spacer pod górę na Przełęcz Bukowską, tutaj szlak skręca na Rozsypaniec, piękna pogoda wspaniałe widoki, podchodzę na III szczyt Bieszczad – Halicz,  z prawej Wołowy Garb,  dalej Kopa Bukowska i szlak skręca i opada do Przełęczy GOPR, po krótkim odpoczynku idę na Krzemień – II szczyt Bieszczad, trudne podejście, wchodzę na Bukowe Berdo – piękny szlak: skałki, drzewa i widoki, z prawej w oddali Muczne, do którego prowadzi żółty szlak, ja idę do Widełek, szlak wchodzi w las potem drogą wychodzę na szosę do Ustrzyk, czekam na autobus.